Polska stoi przed poważnymi wyzwaniami związanymi z transformacją energetyczną. Odchodzenie od węgla jako głównego źródła energii wymaga przemyślanej strategii i odpowiedniego miksu energetycznego. Jaką rolę w tej transformacji odegra gaz ziemny?

Obecna sytuacja energetyczna Polski

Polska nadal w znacznym stopniu opiera swoją energetykę na węglu. Według danych z 2022 roku, węgiel odpowiada za około 70% produkcji energii elektrycznej w kraju. Jednakże, ze względu na cele klimatyczne Unii Europejskiej i rosnące ceny uprawnień do emisji CO2, Polska musi szukać alternatywnych źródeł energii.

Gaz ziemny, często określany jako paliwo przejściowe, może odegrać kluczową rolę w tej transformacji. Emituje on o około 50% mniej CO2 niż węgiel podczas spalania, a elektrownie gazowe są bardziej elastyczne w działaniu, co czyni je idealnym uzupełnieniem dla niestabilnych odnawialnych źródeł energii.

Dywersyfikacja dostaw gazu

W ostatnich latach Polska poczyniła znaczące kroki w kierunku dywersyfikacji dostaw gazu. Terminal LNG w Świnoujściu, otwarty w 2015 roku, umożliwia import skroplonego gazu ziemnego z różnych części świata, w tym z USA, Kataru i Norwegii. Jego przepustowość początkowo wynosiła 5 mld m³ rocznie, a po rozbudowie wzrosła do 7,5 mld m³.

Kolejnym ważnym projektem jest gazociąg Baltic Pipe, łączący Polskę z norweskimi złożami gazu przez Danię. Gazociąg, który rozpoczął działalność w 2022 roku, ma docelową przepustowość 10 mld m³ rocznie, co znacząco zwiększy bezpieczeństwo energetyczne Polski.

"Gaz ziemny będzie pełnił rolę paliwa przejściowego w transformacji energetycznej Polski przez co najmniej dwie dekady. To czas potrzebny na rozwój odnawialnych źródeł energii i technologii wodorowych."
- Prof. Jan Nowak, ekspert ds. energetyki, Politechnika Warszawska

Inwestycje w infrastrukturę gazową

PGNiG i Gaz-System realizują ambitne plany inwestycyjne dotyczące rozbudowy infrastruktury gazowej w Polsce. Obejmują one:

  • Rozbudowę sieci przesyłowej gazu o ponad 2000 km nowych gazociągów wysokiego ciśnienia;
  • Zwiększenie pojemności podziemnych magazynów gazu z obecnych 3 mld m³ do 4,5 mld m³;
  • Budowę pływającego terminalu LNG (FSRU) w Zatoce Gdańskiej o przepustowości 4,5 mld m³ rocznie;
  • Modernizację istniejących elektrowni węglowych na gazowe (np. Elektrownia Dolna Odra).

Te inwestycje mają strategiczne znaczenie nie tylko dla Polski, ale także dla całego regionu Europy Środkowo-Wschodniej. Polska może stać się regionalnym hubem gazowym, co wzmocni jej pozycję geopolityczną.

Gaz ziemny a OZE

Elektrownie gazowe doskonale uzupełniają odnawialne źródła energii (OZE), takie jak wiatr i słońce, które charakteryzują się zmienną produkcją. Gdy nie świeci słońce lub nie wieje wiatr, elektrownie gazowe mogą szybko zwiększyć produkcję, zapewniając stabilność systemu energetycznego.

Według prognoz, udział gazu ziemnego w miksie energetycznym Polski wzrośnie z obecnych około 10% do 25-30% w 2030 roku. W tym samym czasie, udział OZE ma wzrosnąć do 32%, zgodnie z celami Krajowego Planu na rzecz Energii i Klimatu.

Wyzwania i zagrożenia

Mimo wielu zalet, zwiększenie udziału gazu ziemnego w polskiej energetyce wiąże się także z pewnymi ryzykami:

  • Ryzyko uzależnienia od importu - Polska nadal będzie importować większość zużywanego gazu;
  • Zmienność cen gazu na rynkach światowych;
  • Gaz ziemny, choć czystszy od węgla, nadal emituje CO2 i metan;
  • Potencjalne opóźnienia w transformacji w kierunku neutralności klimatycznej.

Kluczowe fakty o gazie ziemnym w Polsce

  • Roczne zużycie: ok. 20 mld m³
  • Krajowe wydobycie: ok. 4 mld m³ (20% zapotrzebowania)
  • Główni dostawcy: Norwegia, Katar, USA
  • Pojemność magazynowa: ok. 3 mld m³

Przyszłość - gaz ziemny a wodór

W długoterminowej perspektywie, infrastruktura gazowa może być wykorzystana do transportu i dystrybucji wodoru, który jest uważany za paliwo przyszłości o zerowej emisji CO2. Polskie spółki gazowe już prowadzą badania nad możliwością dodawania wodoru do sieci gazowej (do 10% objętości) oraz nad potencjalnymi zastosowaniami czystego wodoru w energetyce i przemyśle.

PGNiG rozpoczęło program o nazwie "Wodór - paliwo przyszłości", inwestując w projekty pilotażowe dotyczące produkcji zielonego wodoru z użyciem energii ze źródeł odnawialnych oraz budowy stacji tankowania wodoru dla transportu.

Podsumowanie

Gaz ziemny będzie odgrywał kluczową rolę w transformacji energetycznej Polski w najbliższych dekadach. Jako paliwo przejściowe zapewni stabilność systemu energetycznego podczas odchodzenia od węgla i zwiększania udziału OZE. Jednocześnie, inwestycje w infrastrukturę gazową mogą być traktowane jako inwestycje przyszłościowe, ponieważ ta sama infrastruktura będzie mogła być wykorzystana do transportu wodoru - paliwa o zerowej emisji CO2.

Wyzwaniem dla Polski będzie znalezienie równowagi między bezpieczeństwem energetycznym, przystępnymi cenami energii i celami klimatycznymi. Gaz ziemny może być rozwiązaniem tego trudnego równania, ale wymaga to przemyślanej strategii i konsekwentnej realizacji planów inwestycyjnych.