Nowoczesne technologie rewolucjonizują sposób, w jaki gaz ziemny jest dystrybuowany i zarządzany w Polsce. Od inteligentnych sieci po zaawansowane systemy monitoringu - polskie spółki gazowe coraz częściej sięgają po innowacyjne rozwiązania, aby zwiększyć efektywność i bezpieczeństwo dostaw gazu.

Inteligentne sieci gazowe (Smart Gas Grid)

Inteligentne sieci gazowe to kompleksowe rozwiązania łączące istniejącą infrastrukturę gazową z zaawansowanymi technologiami informatycznymi i telekomunikacyjnymi. Polski operator systemu przesyłowego Gaz-System, a także Polska Spółka Gazownictwa (PSG) stopniowo wdrażają takie rozwiązania w swoich sieciach.

Kluczowe elementy inteligentnych sieci gazowych obejmują:

• Zdalne odczyty liczników gazu w czasie rzeczywistym;
• Automatyczne systemy zarządzania ciśnieniem w sieci;
• Zaawansowane algorytmy przewidujące zapotrzebowanie na gaz;
• Systemy wykrywania i lokalizacji wycieków.

PSG rozpoczęła w 2020 roku pilotażowy program instalacji inteligentnych liczników gazu w wybranych miastach Polski. Do końca 2022 roku zainstalowano ponad 300 tysięcy takich urządzeń, a do 2028 roku planowane jest objęcie nimi wszystkich odbiorców indywidualnych.

Drony i roboty w inspekcji gazociągów

Inspekcja tysięcy kilometrów gazociągów to ogromne wyzwanie logistyczne. Tradycyjne metody, polegające na fizycznej kontroli przez pracowników, są czasochłonne i nie zawsze pozwalają na dokładne zbadanie trudno dostępnych odcinków. Dlatego polskie spółki gazowe coraz częściej sięgają po drony wyposażone w kamery termowizyjne i detektory metanu.

Gaz-System we współpracy z Politechniką Warszawską opracował specjalistyczne drony zdolne do wykrywania nawet niewielkich wycieków metanu z wysokości kilkudziesięciu metrów. System automatycznie oznacza współrzędne potencjalnego wycieku, co umożliwia szybką interwencję służb technicznych.

Dla inspekcji gazociągów wewnątrz rur stosowane są specjalistyczne roboty (tzw. inteligentne tłoki), wyposażone w czujniki umożliwiające wykrywanie korozji, pęknięć i innych uszkodzeń. W 2022 roku PGNiG zakupiło 5 nowych robotów tego typu, które pozwalają na inspekcję gazociągów o średnicy od 150 do 1400 mm.

Cyfrowe bliźniaki sieci gazowych

Jedną z najbardziej zaawansowanych technologii wdrażanych przez polskie spółki gazowe są cyfrowe bliźniaki (digital twins) - wirtualne repliki rzeczywistych sieci gazowych. Gaz-System rozpoczął w 2021 roku projekt budowy cyfrowego bliźniaka dla strategicznych gazociągów przesyłowych.

Cyfrowy bliźniak integruje dane z różnych źródeł: od geograficznych systemów informacyjnych (GIS) po dane z czujników w czasie rzeczywistym. Umożliwia to:

• Symulowanie różnych scenariuszy operacyjnych;
• Testowanie reakcji sieci na awarie;
• Optymalizację przepływów gazu;
• Planowanie rozbudowy i modernizacji infrastruktury.

Technologie zorientowane na klienta

Nowe technologie zmieniają również sposób interakcji odbiorców gazu z dostawcami. PGNiG wdrożyło aplikację mobilną, która umożliwia klientom:

• Monitorowanie zużycia gazu w czasie rzeczywistym;
• Samodzielne przesyłanie odczytów licznika;
• Otrzymywanie powiadomień o planowanych przerwach w dostawie gazu;
• Porównywanie zużycia gazu z podobnymi gospodarstwami domowymi;
• Dostęp do elektronicznych faktur i historii płatności.

Aplikacja została pobrana przez ponad 2 miliony klientów, a jej średnia ocena w sklepach z aplikacjami wynosi 4,6/5.

Technologie wodorowe w sieciach gazowych

Przygotowując się na przyszłe wyzwania związane z transformacją energetyczną, polskie spółki gazowe prowadzą intensywne badania nad możliwością transportu wodoru istniejącymi sieciami gazowymi.

PGNiG we współpracy z Instytutem Energetyki uruchomiło w 2022 roku pilotażową instalację w gminie Lesznowola pod Warszawą, gdzie do sieci gazowej dodawany jest wodór w ilości do 10% objętości. Projekt ma na celu zbadanie wpływu wodoru na istniejącą infrastrukturę oraz na urządzenia końcowe u odbiorców.

Równolegle, Gaz-System prowadzi prace nad projektem dedykowanego gazociągu wodorowego, który miałby połączyć centra produkcji zielonego wodoru na północy Polski (wykorzystujące energię z morskich farm wiatrowych) z obszarami przemysłowymi na południu kraju.

Wyzwania i perspektywy

Wdrażanie nowych technologii w polskich sieciach gazowych nie jest pozbawione wyzwań:

• Wysokie koszty początkowe, szczególnie dla małych i średnich odbiorców;
• Potrzeba dostosowania regulacji prawnych do nowych rozwiązań technologicznych;
• Cyberbezpieczeństwo - ochrona inteligentnych sieci przed atakami hakerskimi;
• Konieczność podnoszenia kwalifikacji pracowników w zakresie obsługi nowych technologii.

Mimo tych wyzwań, korzyści z wdrażania nowych technologii są znaczące. Szacuje się, że pełna digitalizacja polskiej sieci gazowej może przynieść oszczędności rzędu 1,5-2 mld zł rocznie, głównie dzięki redukcji strat gazu, optymalizacji przepływów i zmniejszeniu kosztów utrzymania infrastruktury.

Podsumowanie

Polskie spółki gazowe stopniowo wdrażają nowoczesne technologie, które rewolucjonizują sposób dystrybucji i zarządzania gazem ziemnym. Od inteligentnych sieci po drony i roboty inspekcyjne - innowacje te zwiększają efektywność, bezpieczeństwo i niezawodność dostaw gazu.

Jednocześnie, myśląc o przyszłości, firmy prowadzą badania nad możliwością wykorzystania istniejącej infrastruktury do transportu wodoru, który jest postrzegany jako przyszłościowe źródło energii o zerowej emisji CO2. W najbliższych latach możemy spodziewać się dalszej intensyfikacji tych działań, co przyczyni się do budowy nowoczesnego, zrównoważonego i bezpiecznego systemu energetycznego w Polsce.